Bia rượu và một số bệnh lý do bia rượu gây ra

NTTU – Bia rượu từ lâu đã trở thành một phần của nền văn hóa và thói quen xã hội. Tuy nhiên, việc lạm dụng bia rượu không chỉ ảnh hưởng đến lối sống mà còn là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người

Một số bệnh lý do bia, rượu gây ra

Bệnh gan: Gan là cơ quan chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ bia rượu. Tiêu thụ bia rượu lâu dài có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu và nặng nhất là xơ gan. Những bệnh lý này gây tổn thương tế bào gan, làm suy giảm chức năng gan, dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như: xơ gan. Tiến trình tổn thương gan do rượu phát triển qua 3 giai đoạn :

• Giai đoạn 1– Gan nhiễm mỡ : Hiện tượng tích tụ chất béo trong tế bào gan, làm phình gan.
• Giai đoạn 2 – Viêm gan do rượu : Là trình trạng viêm gan cấp tính hoặc mạn tính, tế bào gan chết đi, để lại sẹo vĩnh viễn.
• Giai đoạn 3: Các mô gan bình thường bị phá hủy, gan trở nên cứng, sưng và suy giảm chức năng

Các giai đoạn bệnh gan do bia rượu

Bệnh tim mạch: Nghiện bia rượu làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, rối loạn nhịp tim và suy tim. Việc tiêu thụ rượu nhiều có thể gây tổn thương cơ tim, làm yếu đi sức co bóp của tim, dẫn đến suy giảm chức năng tim và các biến chứng tim mạch khác.  Những người lạm dụng rượu có nguy cơ mắc các vấn đề về tim cao hơn những người không uống. Rượu bia gây tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, xơ vữa động mạch, suy tim, các cơn đau tim và đột quỵ

Ảnh hưởng bia rượu đến tim

Bệnh tiêu hóa: Bia rượu là nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh lý tiêu hóa như viêm loét dạ dày tá tràng, viêm tụy cấp và mãn tính. Rượu làm tăng a-xít dạ dày và kích thích lớp niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét và đau bụng. Việc tiêu thụ rượu quá mức cũng là một yếu tố nguy cơ lớn của ung thư thực quản và ung thư dạ dày.

Không chỉ mỗi dạ dày mà hầu như các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa đều bị ảnh hưởng bởi rượu, bao gồm: miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già, hậu môn… Dưới tác động của rượu, các mô ở miệng và thực quản bị tổn thương, từ đó làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Theo nghiên cứu tại Anh cho thấy, có gần một phần ba số ca mắc ung thư miệng và họng có liên quan đến rượu.

Khi rượu đi đến ruột non và ruột già, lại tiếp tục gây mất cân bằng a-xít và hệ vi sinh tại đây. Một nghiên cứu cho thấy, những người uống rượu, dù thường xuyên hay không, đều tăng khả năng mắc ung thư trực tràng. Với những người uống quá liều lượng cho phép, tỷ lệ mắc phải là 52%.

Ảnh hưởng của bia rượu đến hệ tiêu hóa

Các xét nghiệm cơ bản giúp xác định tổn thương gan do bia, rượu

• Đo hoạt độ GOT, GPT

Men transaminase (AST/GOT, ALT/GPT) có nhiều ở gan và cũng có mặt ở tế bào các mô khác. Tổn thương ở gan cho dù là do nguyên nhân gì cũng làm tăng men transaminase. Tuy nhiên, hoạt độ men transaminase thường chỉ tăng ở mức trung và hiếm khi cao hơn 4 lần giới hạn trên của mức bình thường. Đồng thời, tỉ lệ hoạt độ men GOT/GPT đã được nêu là có ý nghĩa trong việc phân biệt nguyên nhân tổn thương gan.

Transaminase tăng và tỷ lệ GOT/GPT: >2 gợi ý tổn thương gan do rượu; < 1 gợi ý tổn thương gan không do rượu.

• Đo hoạt độ GGT

Men Gamma- glutamyl transpeptidase (GGT) tăng trong tắc mật và uống rượu quá mức. Cũng có khoảng 1/3 số người nghiện rượu nặng được phát hiện là không tăng hoạt độ GGT.

Hoạt độ GGT cũng tăng trong 1 số bệnh liên quan đến gan, sử dụng 1 số loại thuốc và các bệnh ngoài gan như viêm phổi và viêm tụy, người béo phì và người cao tuổi. GGT không phải là xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán lạm dụng rượu bia, tuy nhiên, hoạt độ GGT được sử dụng rộng rãi như 1 marker kết hợp với tiền sử uống rượu để đánh giá lạm dụng rượu, bia. Thường thì uống rượu, bia nhiều liên tục dẫn đến GGT tăng, trong khi chỉ một đợt uống rượu nhiều không làm tăng GGT. Tăng GGT gấp 2-4 lần thường được thấy ở những người uống nhiều rượu, nhưng có thể thấy tăng gấp 20 lần mức bình thường. Trường hợp tăng GGT do uống rượu quá mức, hoạt độ GGT thường trở về mức bình thường khi ngừng uống bia rượu ≥ 3 tháng (trừ khi có bệnh gan khác từ trước).

• Định lượng Bilirubin máu: trong bệnh gan do rượu Bilirubin máu tăng do tắc nghẽn đường dẫn mật (do viêm gây phù nề hoặc tổn thương xơ hóa gây hẹp đường dẫn mật).

ThS. Nguyễn Thị Nhạn (tổng hợp)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Piano MR, Thur LA, Hwang C-L, Phillips SAJArcR. Effects of alcohol on the cardiovascular system in women. 2020;40(2).
2. Bataller R, Arab JP, Shah VHJNEJoM. Alcohol-associated hepatitis. 2022;387(26):2436-48.