Siêu âm tập trung cường độ cao (HIFU)

NTTU – Siêu âm tập trung cường độ cao (HIFU) là một thủ tục y tế xâm lấn tối thiểu, sử dụng sóng siêu âm để điều trị một số tình trạng nhất định, chẳng hạn như khối u, u xơ tử cung… HIFU có cường độ rất cao và độ tập trung cao sẽ tương tác với các mô mục tiêu trong cơ thể bệnh nhân để sửa đổi hoặc tiêu diệt chúng

Các cơ sở y tế sử dụng siêu âm thường xuyên cho một số mục đích hình ảnh. Siêu âm sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra hình ảnh hoặc video thời gian thực về các cơ quan nội tạng hoặc các mô mềm khác. Tuy nhiên, HIFU không tạo ra hình ảnh. Thay vào đó, sóng âm trong kỹ thuật HIFU có cường độ rất cao và độ tập trung cao sẽ tương tác với các mô mục tiêu trong cơ thể bệnh nhân để sửa đổi hoặc tiêu diệt chúng.

Lịch sử phát triển của HIFU điều trị

Cơ chế hoạt động của HIFU tương tự như cách kính lúp tập trung ánh sáng mặt trời vào mục tiêu. Trong HIFU, nhiều chùm siêu âm tập trung vào vùng mô chính xác cần điều trị. Năng lượng tập trung cao độ từ sóng siêu âm làm cho nhiệt độ của mô tăng lên và nhiệt sẽ phá hủy (tiêu hủy) vùng mô mục tiêu. Các chùm siêu âm có thể đi qua các lớp mô (chẳng hạn như da), khiến chúng không bị tổn hại gì cho đến khi đến được mô mục tiêu.

So sánh siêu âm chẩn đoán và HIFU

Các nhà y tế thường sử dụng hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) hoặc hình ảnh siêu âm để hướng dẫn, đánh giá và theo dõi quy trình HIFU. Một loại HIFU phổ biến là siêu âm tập trung hướng dẫn cộng hưởng từ (MRgFUS).

Cơ chế hoạt động của HIFU

Thủ thuật HIFU được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng khác nhau. Trong đó phổ biến là điều trị một số khối u rắn ác tính (ung thư) và lành tính (không ung thư), bao gồm các khối u ở: xương, não, nhũ hoa, các mô liên kết, thực quản, gan, thận, tuyến tuỵ, tuyến tiền liệt… Song HIFU chỉ có thể áp dụng cho các khối u ở giai đoạn đầu, mức độ thấp, có thể nhìn thấy trên MRI hoặc siêu âm. Nếu ung thư đã lan rộng hoặc khối u khó nhìn thấy bằng xét nghiệm hình ảnh, HIFU có thể không phải là lựa chọn điều trị khả thi.

Cấu tạo máy HIFU điều trị

Ưu điểm của HIFU là điều trị không bức xạ, không xâm lấn, không phải tiến hành phẫu thuật nên ít tác dụng phụ hơn các phương pháp điều trị khối u xâm lấn khác như xạ trị, hóa trị, phẫu thuật mở. Bệnh nhân chỉ cần điều trị ngoại trú, thời gian hồi phục ngắn. Bệnh nhân thường có thể trở lại làm việc hoặc sinh hoạt thường ngày trong vòng vài ngày. HIFU có độ đặc hiệu cao vì chỉ tác động vào các mô bị bệnh, không nhắm đến các mô khỏe mạnh. Tuy nhiên, HIFU cũng có một số tác dụng phụ như có thể gây bỏng da nhưng rất hiếm xảy ra, trong điều trị ung thư tiền liệt có thể gây ra các vấn đề về tiết niệu và rối loạn cương dương.

Định vị và chuẩn bị cho bệnh nhân điều trị MRI-HIFU

ThS. Từ Minh Thành – K. Kỹ thuật xét nghiệm y học (tổng hợp)